Taal en veiligheidsrisico’s
Elke werknemer moet vooraf goed geïnformeerd en geïnstrueerd worden over de risico's, die op het werk voor kunnen komen. Hierbij is goed kennen van de daarbij gebruikte taal voor hem of haar van essentieel belang. Werknemers met een beperkte taalvaardigheid vormen daarom een bijzondere risicodragende groep.
De werkgever is in hoge mate verantwoordelijk voor de beheersing van de risico’s voor die groep. De werkgever moet mede op grond van bepalingen in de arbeidsomstandighedenwet (artikel 3 lid 1 onder c en lid 3) maatregelen treffen bij taalgerelateerde veiligheidsrisico’s.
Risico
Gebrekkige taalvaardigheid wordt steeds meer erkend als een belangrijk veiligheidsrisico. Werknemers met een beperkte beheersing van de op de werkvloer gebruikte taal lopen deze veiligheidsrisico’s. Deze gebrekkige taalvaardigheid kan zijn veroorzaakt doordat mensen anderstalig zijn opgegroeid. Maar ook autochtone Nederlanders kunnen door omstandigheden over een gebrekkige taalvaardigheid beschikken (laaggeletterden). Het niet goed begrijpen van de procedures en instructies kan tot ernstige ongevallen leiden.
Eisen
Elke werknemer heeft recht op een veilige en gezonde werkplek. Daarom worden er op het gebied van taal op het bedrijf de volgende eisen gesteld:
• De werkgever geeft bij de tewerkstelling voorlichting over de veiligheidsrisico’s op het werk in een voor elke werknemer begrijpelijke taal.
• De werkgever geeft in begrijpelijke procedures en instructies aan, hoe met deze risico’s om dient te worden gegaan, zodat risico’s zo veel mogelijk worden uitgesloten. Ze doet dit in voor elke werknemer in begrijpelijke taal.
• De voorlichting, instructies en procedures over veiligheidsrisico’s tijdens het werk worden altijd zowel schriftelijk alsook mondeling gegeven.
• Bij het geven van die voorlichting, instructies en procedures wordt getoetst of de uitleg is begrepen. Bv. door een nieuwe medewerker de eerste tijd te laten vergezellen door een medewerker, die dezelfde taal spreekt. Deze toetst dan of de nieuwe medewerker de instructies voldoende heeft begrepen en het werk naar behoren uitoefent. Eventueel kan een schriftelijke toets worden afgenomen.
• Communicatie bij het toezicht houden op naleving vindt plaats in een voor iedereen begrijpelijke taal.
• Indien er sancties staan op het niet naleven van de instructies worden deze sancties vooraf in voor ieder begrijpelijke taal duidelijk gecommuniceerd.
• Indien een werkgever niet aan de hierboven genoemde eisen kan voldoen, omdat een werknemer de in dat bedrijf gebruikte talen onvoldoende beheerst, zal deze werknemer niet te werk worden gesteld.
• Zorg dat de taalgebonden veiligheidsrisico’s worden meegenomen bij de uitvoering van de wettelijk verplichte RI&E.
• Werknemers moeten letten op de eigen veiligheid en op die van de collega’s. Werknemers melden daarbij onveilige situaties direct aan de werkgever. Daartoe hoort dus ook het risico van een gebrekkige taalvaardigheid.
• Stel beheersing van de voertaal op het bedrijf verplicht voor leidinggevenden, machinestellers, interne chauffeurs en technische dienstmedewerkers.
Taal en veiligheidsrisico’s voor flexwerkers
Een groep werknemers voor wie taal meer dan gemiddeld een veiligheidsrisico kan vormen, zijn de flexwerkers. Deze groep is in het bijzonder gebaat bij de oplossingen in de handreiking Taal en veiligheidsrisico’s. Voor bedrijven met flexwerkers gelden daarom de volgende specifieke eisen:
Eisen
• De werkgever en het uitzendbureau nemen beide de verantwoordelijkheden en rollen op zich, die in de “Handreiking Uitzendwerk” van de SER uitgebreid staan beschreven.
Hoe eventuele veiligheidsrisico’s door taal worden voorkomen wordt onderling vastgesteld, vastgelegd en in de praktijk toegepast.
• Werkgever stelt in een eis aan het uitzendbureau welke taalvaardigheid van de uitzendkracht wordt verlangd.
Wensen
• Hanteer de Taal-RI&E Plus uit de “Handreiking taal en veiligheidsrisico’s” van de SER voor een diepergaand onderzoek naar taalgebonden veiligheidsrisico’s. Indien hiermee taalgerelateerde veiligheidsrisico’s in uw bedrijf zijn aangetroffen hanteer dan de Keuzewijzer uit de “handreiking taal en veiligheidsrisico’s” van de SER voor het vinden van de juiste oplossing.
• Toets of het taalgebruik in veiligheidsinstructies en procedures past bij het niveau van de medewerkers.
Voor anderstaligen:
• Als er binnen het bedrijf werknemers met verschillende moedertalen zijn, bepaal dan de voertaal voor het bedrijf of afdeling en maak dit aan iedereen duidelijk.
• Zorg voor een goede begeleiding voor medewerkers, die de voertaal (nog) niet goed beheersen bv. door hen begeleiding te bieden van een meertalige voorman of buddy.
• Besteed bij leidinggevenden aandacht aan het omgaan met anderstaligen en laaggeletterden. Bied zo nodig taalcursussen aan of trainingen waarin typische taalgerelateerde risico’s aan bod komen.
• Gebruik voor het vertalen van instructies uitsluitend beëdigde tolken of erkende vertalers.
• Ondersteun de alertheid op gevaarlijke situaties rondom en in het bedrijf door bij de gevaarlijke plek goed herkenbare gevaarpictogrammen te plaatsen.
• Vergroot de mogelijkheid voor medewerkers die zich de voertaal eigen willen maken door verlenging contractduur en het aanbieden van taalcursussen.
Voor laaggeletterden:
• Oriënteert u zich op de problematiek van laaggeletterden op de website taalwerkt.
• Bepaal of taalvaardigheidstraining voor leidinggevenden of medewerkers gewenst is.
• Bepaal hoe de begeleiding optimaal wordt georganiseerd.
• Geef instructies vooral mondeling, zodat onduidelijkheden direct kenbaar kunnen worden gemaakt.
• Kies bij gebruik van teksten en beeldmaterialen voor eenvoudige vormgeving, zodat de informatie gemakkelijk wordt opgenomen.
Zie ook
