Taakroulatie
Een roulatiesysteem kan ingevoerd worden om te voorkomen dat werknemers continu hetzelfde werk doen, om fysieke overbelasting te voorkomen en blootstelling aan biologische agentia te verminderen.
Taakroulatie kan ook ingezet worden bij hoge werkdruk en bij werken in lawaaiige omstandigheden. Ook voor het werken onder ongunstige klimaatomstandigheden kan rouleren een oplossing zijn om de gezondheidsklachten te voorkomen.
Er zijn meerdere niveaus van roulatie te onderscheiden:
• Rouleren binnen dezelfde uitvoerende taken, maar op een andere werkplek (bijvoorbeeld afwisselend werken aan de linker- en rechterzijde van de werkplek).
• Rouleren met andere uitvoerende taken (bijvoorbeeld het keuren op het keurbordes afwisselen met de selectie en verpakken van organen).
• Rouleren met taken van een andere orde (bijvoorbeeld het ophangen van pluimvee afwisselen met werken op de heftruck).
• Het verdient aanbeveling om meerdere malen per werkdag te rouleren in plaats van het rouleren per dag of zelfs per week.
• Het verdient ook aan te bevelen de frequentie van het rouleren te verhogen naarmate werkzaamheden meer belastender zijn.
Activiteiten
Oplossing is geschikt voor groot aantal werkzaamheden:
langdurig staan, repeterend karakter, veel reiken, plaatsgebonden werk, fysiek zwaar werk, kortcyclisch werk, tempogebonden werk, werkzaamheden met hoge werkdruk, werk met verhoogde blootstelling aan biologische agentia, werken onder koude of warme omstandigheden, werken in lawaaiige omstandigheden.
Specificaties
Randvoorwaarden voor gebruik
• Rouleren is vooral geschikt voor allround bedrijven.
• Des te meer afwisseling tussen de verschillende roulatietaken, des te gunstiger het effect van roulatie.
• Wees bewust van de voor- en nadelen (zie hieronder). Het is van belang voorafgaand een strategie voor het invoeren van taakroulatie te bepalen.
• Zorg voor een goede planning en voorbereiding, met een duidelijke rol voor sleutelfiguren.
• Om te kunnen rouleren, dienen de medewerkers die rouleren van gelijk niveau te zijn. Opleiding en scholing zijn daarom wellicht vereist.
• Technische aanpassingen kunnen noodzakelijk zijn (bijvoorbeeld gemakkelijk in hoogte instelbare werktafels; eigen handgereedschap).
Invoeringstermijn
Korte termijn
Effecten
Arbo effecten
• Door het rouleren, krijgt men de gelegenheid om van werkhouding te veranderen en andersoortig werk te doen, zodat eenzijdige belasting van het lichaam wordt voorkomen.
• Kortere blootstellingduur zorgt voor minder kans op klachten en meer kans op herstel.
• Meer afwisseling in het werk.
• Doorbreken statische / ongunstige werkhoudingen.
• Verminderen eenzijdige belasting.
• Minder vermoeidheid.
• Meer afwisseling en uitdagingen voor de werknemer.
• Meer regelmogelijkheden voor de werknemer.
• Verlaging van de blootstelling aan biologische agentia.
• Vermindering koude-/ warmtebelasting door onderbreken werkzaamheden.
• Verhoging comfort tijdens het werken onder wisselende klimaatomstandigheden.
Voordelen voor bedrijf en / of werknemers
• Breder inzetbare werknemers.
• Als medewerkers op verschillende werkplekken zijn ingewerkt stijgt de flexibiliteit bij ziekte of piekbelasting.
• Minder kan op uitval door fysieke belasting en werkdruk.
Nadelen voor bedrijf en / of werknemers
• De opleiding van medewerkers tot volleerde 'allrounders' kost meer en vraag meer van de verantwoordelijke opleiders.
• Als medewerkers de hele tijd hetzelfde doen worden ze daar steeds sneller/handiger in. Bij rouleren kan de werksnelheid over het hele proces lager zijn.
• Veel medewerkers hebben weerstand tegen rouleren.
Voorbeeld(en)
Voorbeeld 1: Taakmatrix
'Onze afdeling heeft verschillende werkzaamheden. Om taakroulatie effectief te laten verlopen hebben we een matrix gemaakt met op de verticale as alle namen van de werknemers en de horizontale as alle verschillende taken. Op deze matrix staat per medewerker aangegeven wat zijn voorkeurswerkplek is. Bij het rouleren hebben we de volgende uitgangspunten:
- Iedere 1,5 uur rouleren medewerkers,
- Ook inleenkrachten rouleren mee,
- Per lijn en per taak is altijd voldoende kwaliteit aanwezig,
- Medewerkers pauzeren in een roulatiesysteem, d.w.z. dat als een groepje medewerkers pauzeert, ze daarna op een andere werkplek aan de slag gaan. De medewerkers die daar stonden gaan dan pauzeren. Dit roulerend pauzeren wordt door een aantal medewerkers als vervelend ervaren.
In de afstemming met het uitzendbureau gebruiken we deze matrix ook bij de selectie en inzet van tijdelijke medewerkers. En ook in het opleiden van medewerkers gebruiken we deze matrix.’
Voorbeeld 2: Stoplichtmodel
'We hebben verplichte taakroulatie op basis van het stoplichtmodel. Uit het stoplichtmodel blijkt welke taken zwaar, middelzwaar en licht zijn. We rouleren in groepjes van 5 medewerkers. In zo’n groepje zitten 2 zware, 2 middelzware en 1 lichte functie. Iedere paar uur rouleren medewerkers binnen hun groepje. Het voordeel hiervan is dat iedere medewerker een even hoge werkdruk heeft.
Bij re-integreren hebben we wel een uitdaging, want we kunnen binnen dit systeem niet een medewerker langdurig een lichte taak laten doen. Dit hebben we opgelost door lichte functies bij het inpakken te gebruiken voor medewerkers die integreren.'
Voorbeeld 3: Roulatie vaste medewerkers en uitzendkrachten
'Wij hebben er voor gekozen om op vrijwillige basis vaste medewerkers en handige uitzendkrachten te laten rouleren. Op deze manier hebben we meer flexibiliteit en weten we medewerkers die dat willen uitdaging in hun werk te laten houden.'
